Mountainbiken, je kind en jij. Informatie en tips over motivatie, routeplanning, de juiste accessoires en goede rijtechniek

Wat is er mooier dan samen met je kinderen genieten van een hobby? De mountainbike staat garant voor beweging in de natuur en grote en kleine avonturen die jullie nog lang bijblijven: jullie eerste tocht samen, een zonnige picknick op een prachtige plek en die brede grijns als je kind voor het eerst een mooie stofwolk op het bospad achterlaat.

Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en vinden het leuk om tijd in de natuur door te brengen en daar heerlijk te ravotten. En een mountainbike biedt kinderen de ideale mogelijkheid om zich vrij door de natuur te bewegen en zich even helemaal uit te leven. 

Daarnaast scherpen ze hun motoriek en cognitieve vaardigheden aan, zoals het reactievermogen, de coördinatie, het evenwicht, de beweeglijkheid, het uithoudingsvermogen, de creativiteit en het concentratievermogen.

Op een mountainbike kan je kind bovendien stress door school of sociale verplichtingen wegfietsen. Met een fietstocht door de natuur maak je namelijk je hoofd leeg en krijg je een gezonde stoot gelukshormonen. Ook in de koudere maanden is fietsen goed voor het humeur.

Kinderen leren bovendien hun eigen grenzen kennen en verleggen, waarbij ze tegelijkertijd meer inzicht krijgen in risico's. En ja, een valpartij zo nu en dan hoort bij het leerproces. Daarom is het belangrijk dat je je kind voorziet van de >> juiste beschermende accessoires en bespreekt hoe je valpartijen kunt vermijden. 

Kinderen die in een veilige omgeving – dus met de juiste bescherming en een geschikte route – vrij kunnen bewegen, krijgen over het algemeen minder ongelukken doordat ze leren hoe ze hun gedrag moeten afstemmen op de eigen mogelijkheden en de omgeving. Dat is een vaardigheid die ook op andere vlakken van het leven goed van pas komt.

Mountainbiken biedt ook succeservaringen die het zelfbewustzijn versterken. Kinderen zien wat ze op eigen kracht allemaal hebben bereikt en zijn daar geheel terecht ontzettend trots op. Een welgemeend compliment van papa of mama kan daarbij zeker geen kwaad. ;)

En ook niet onbelangrijk: samen met de mountainbike op pad gaan is een uitstekende manier om een hechtere band tussen ouders en kind te scheppen.

Het ideale moment om met de mountainbike te beginnen, hangt af van de motivatie van je kind, de motoriek en de lichaamsgrootte. 

Sommige kinderen zijn rond de vijf en soms zelfs vier jaar oud al helemaal verzot op de mountainbike. Op die leeftijd moet je er echter wel op toezien dat ze langzaam en voorzichtig beginnen, aangezien pezen en spieren pas vanaf de leeftijd van ongeveer zes jaar bestand zijn tegen zwaardere belasting. 

Vermijd daarom erg steile stukken (zowel naar boven als naar beneden) en ruwe ondergronden. Beter is het om je te beperken tot vlakkere gruispaden en de wat mildere trails (ook wel 'flowtrails' genoemd). Een rondje over een pumptrack is ook zeker aan te raden, zolang je je kind maar van tevoren de regels uitlegt. 

Over het algemeen geldt dat de mountainbikeavonturen kunnen beginnen zodra je kind voldoende gemotiveerd is en op een frame van 20" past.

Mountainbiken moet leuk zijn. En niet zo'n beetje ook. Een belangrijke vereiste is een passende en zo licht mogelijke mountainbike. Een te grote of te zware fiets is dé manier om de liefde voor de mountainbike in de kiem te smoren. 

De mountainbike mag in ieder geval niet zwaarder zijn dan 10 kilo. Bij mountainbikes met een verende voorvork is een gewicht van iets meer dan 10 kilo prima. Een fiets van dat gewicht levert lekker veel fietsplezier op, met hier en daar zelfs een kleine sprong!

De echte fietsfanaten onder ons moeten wel goed bedenken dat het er nu vooral om gaat om kinderen voor de fiets te enthousiasmeren. Dat betekent dus ook dat je je flexibel moet opstellen en je eigen ambities wat moet terugschroeven, want …

… de weg zelf is het doel!

Met een duurtraining in de bergen zul je weinig enthousiasme aanwakkeren. In plaats daarvan moet jullie mountainbikeavontuur meer als een bezoekje aan de speelplaats zijn: mogelijkheden te over om spelenderwijs te ontdekken. 

Even pauzeren langs een beekje om een dammetje te bouwen en pootje te baden, bij een meer in het water dobberen en steentjes keilen, een picknick in de zomerzon, spannende grotten verkennen, een mooi klimparcours, een weggestopt vijvertje in het bos, kastanjes zoeken, paddenstoelen plukken … Dat soort afwisseling doet wonderen en levert ook mooie doelen op die kinderen kunnen behalen. 

Idealiter voert de route over afwisselend en niet al te uitdagend terrein. Kies in het begin liever kortere routes en neem daar ruim de tijd voor, zodat ongeplande tussenstops niet meteen je plan overhoopgooien. Je kunt zo ook ontspannen op pad. 

Hoe fit je kind is, weet jij het beste. Naast het uithoudingsvermogen en de spierkracht in het algemeen moet je ook letten op het energiepeil van dag tot dag. Jij weet als geen ander dat je kind de ene dag amper vooruit te branden is en de andere dag juist niet moe te krijgen, ook al doe je nog zo je best.

Vaak is het zo dat kinderen meer aankunnen dan wij denken. Dat komt door een paar fysiologische vernuftigheden. Het kinderlichaam is namelijk een ware energiefabriek. Kinderen verbruiken vooral vet als energiebron en hun spiercellen bevatten meer mitochondriën (de energiecentrales van het lichaam) dan die van volwassenen. 

Als kinderen van een geschikte, afwisselende en spannende route genieten, kunnen ze vanaf zes of zeven jaar zo 20–30 km afleggen zonder door te hebben dat de afstand zo lang is.

Toch moet je onderweg regelmatig kort pauzeren in plaats van dat je een of twee lange pauzes inlast. Kinderen mogen dan wel over tomeloos veel energie beschikken, maar doordat ze meestal ook meteen vol gas gaan, begint de maag des te sneller te knorren en moeten de energiereserves worden aangevuld. 

Als de huid rond de mond en de neus wit begint te kleuren, wordt het echt tijd voor een eetpauze, want dat duidt op uitputting.

En of je nu lang of kort gaat fietsen, eten en drinken moeten ruim voorradig zijn. Een lege maag laat zich prima snel vullen met een mueslireep, wat partjes fruit of een boterham.

Ga je een mountainbike aanschaffen voor je kind, dan is het allerbelangrijkste dat je een licht exemplaar met de juiste framemaat koopt. 

Met een licht frame hoeft je kind minder gewicht te verplaatsen. Je kunt nóg meer gewicht besparen door een fiets zonder vering te kiezen. Zeker voor kinderen die wat jonger of kleiner van stuk zijn, heeft vering geen noemenswaardige voordelen. Ze wegen namelijk niet genoeg om ervan te profiteren. 

Voor goede demping zijn lichte, brede banden voldoende. Pomp ze wat minder stevig op dan normaal, afgestemd op het lichaamsgewicht en de ondergrond. Kinderen kunnen zelf prima aan schokdemping doen met de natuurlijke vering van hun lichaam: hun armen en benen.

Pas bij een lichaamsgewicht vanaf 25–30 kg begint een verende voorvork vruchten af te werpen. Het moet in ieder geval een kindvriendelijke vork zijn: soepel te gebruiken, actief bij weinig belasting en af te stemmen op het gewicht van de bestuurder en op de ondergrond.

Zogeheten Full Suspension Bikes zijn voorzien van een achterbouw met vering, ook wel 'demper' genoemd, die gewichtsverhogend werkt. Zolang je kind geen wedstrijden rijdt of regelmatig uitdagende downhillroutes rijdt, wegen de voordelen van een demper niet op tegen het verlies aan fietsplezier en het extra gewicht.

Waarom je voor kinderen niet een te grote fiets mag kopen en  >> hoe je de juiste maat bepaalt, lees je hier.

Naast het gewicht en de afmeting van de fiets zijn de geometrie en ergonomie belangrijke factoren. Het frame moet niet alleen kleiner dan dat van een volwassenenfiets zijn, de standover height, de zitpositie, de wielbasis en de stuurhoek moeten stuk voor stuk zijn afgestemd op de unieke lichaamsvorm en behoeften van kinderen.

Zo zorgt een lage bovenbuis er bijvoorbeeld voor dat je kind ook in netelige situaties snel kan reageren en veilig, zonder valpartijen, kan afstappen. Bij een te hoge bovenbuis loop je het risico dat het kind met het been aan de stang blijft hangen, mocht het snel moeten afstappen.

Een lage zitpositie betekent ook een lager zwaartepunt, wat stabieler is, terwijl een lange wielbasis en een vlakke stuurhoek een rustig rijgevoel opleveren. Dankzij het stabiele en soepele rijgevoel kan je kind veilig op weg – en dat veilige gevoel is ontzettend belangrijk om je kleintje voor de mountainbike te enthousiasmeren.

Onderdelen als het zadel, de remmen, de handgrepen, de remhendels, de crank, de voorbouw, de schakelhendel en de overbrengingsverhouding moeten allemaal kindvriendelijk zijn, oftewel: afgestemd op de kracht en lichaamsverhoudingen van kinderen.

Dat betekent concreet dat de remhendels, om maar een voorbeeld te noemen, goed met kleine handen te gebruiken moeten zijn en dat de reikwijdte van de hendels individueel verstelbaar is. 

Bovendien moeten de remmen ook bij weinig knijpkracht goed werken, zodat kinderen bij de wat langere fietstochten niet te snel vermoeid raken. Schijfremmen lenen zich daar goed voor en vormen dan ook een goede keuze bij mountainbikes.

De handgrepen moeten zo smal mogelijk zijn, zodat kinderen ze goed kunnen vastpakken en de handen niet zomaar kunnen wegglijden.

En het schakelmechanisme? Voor kindermountainbikes is één kettingblad aan de voorkant voldoende, met zeven tot negen versnellingen en een brede overbrengingsverhouding. Daarmee biedt de fiets de vereiste flexibiliteit, waarbij meer versnellingen voor kinderen in deze leeftijdsgroep alleen maar overweldigend en afleidend zouden werken.

Ook klikpedalen, waarbij je de schoen met een schoenplaatje in het pedaal vastzet, kun je bij mountainbikes voor kinderen beter niet gebruiken. 

Moet je kind in een acute situatie snel afstappen, dan gaat dat het gemakkelijkst met platte pedalen (ook wel platformpedalen genoemd). Bij mountainbikes zijn die voorzien van kleine, metalen pinnetjes, waardoor de schoen voldoende grip op het pedaal heeft.

Een mountainbike moet er natuurlijk wel een beetje goed uitzien – en je kind moet 'm mooi vinden! Wil je je kind oprecht voor de mountainbike enthousiasmeren, dan moeten jullie de fiets samen uitzoeken.

De kleuren en de algehele indruk zijn voor je kind van groot belang. Onze woom OFF en woom OFF AIR hebben we, net als al onze andere mountainbikes, van een tijdloos design en opvallende kleuren voorzien. Onze mountainbikes zijn bijvoorbeeld verkrijgbaar in matzwart met zilveren onderdelen (black) en in een unieke, licht glimmende koperkleur met zwarte onderdelen (terra coppa).

Afhankelijk van de locatie en intensiteit van de route heeft je kind accessoires nodig om het risico op letsel tot een minimum te beperken. 

Geen kind kan echter zonder een perfect passende helm, zoals onze  >> KIDS-helm.

Wat vaak nog vergeten wordt, maar echt niet mag ontbreken: een goed zittende kinderfietsbril.
Als er stof, steengruis of insecten in de ogen belanden, wordt het zicht belemmerd, raken de ogen geïrriteerd en kan je kind zelfs onderuit gaan doordat het uit reflex het stuur loslaat om de ogen weer schoon te vegen.

Ook de handen moeten bij het mountainbiken goed worden beschermd. Bij een valpartij zijn het immers toch vaak de handen die als eerste contact met de grond of de berm maken. Een goed paar handschoenen met volledige vingerdekking, zoals onze TENS-fietshandschoenen, beschermt niet alleen tegen schaafwonden, doornen en splinters, maar biedt ook goede houvast op het stuur.

Daarnaast moet je kind passende beschermers voor de knieën, scheenbenen en ellebogen dragen om die tegen letsel te beschermen. 

Belangrijk daarbij is een hoog draagcomfort. Beschermers voor kinderen moeten zacht, gemakkelijk om en af te doen en comfortabel zijn, zonder dat de bewegingsvrijheid wordt beperkt en de beschermers kunnen verschuiven. Voldoen de beschermers niet aan deze eisen, dan is de kans groot dat je kind ze niet fijn vindt – en dat levert weer protest op als je kind de beschermers moet omdoen.

Houd je kind wel van wat tempo en kent het bikepark geen geheimen meer, dan zijn een nekbeschermer, een rugbeschermer en eventueel nog crashpants en een goed zittende fullfacehelm aan te raden, aangezien daarmee de wervelkolom, kin, lippen, tanden en neus goed worden beschermd.

Met de juiste fiets en passende accessoires kan het avontuur beginnen. Voordat jullie de natuur in trekken, moet je kind echter wel een aantal belangrijke basisvaardigheden beheersen. En wederom geldt dat spelenderwijs leren de beste resultaten oplevert. 

Hieronder vind je een aantal speelse oefeningen voor jou en je kind. Idealiter doe je ze op een ruim en verkeersvrij stuk terrein.

• De grondhouding: Staand fietsen is een basisvaardigheid om je per mountainbike over ruw terrein te kunnen verplaatsen. In de grondhouding (de 'gorillahouding') staat de crank horizontaal en heeft je kind de ene voet op het voorste pedaal en de andere voet op het achterste pedaal. De hielen zijn wat gezakt, waardoor de pedalen zelf licht schuin staan. De blik is naar voren gericht.  

Je kunt de grondhouding spelenderwijs aanleren. Vraag je kind om als een gorilla naar links en naar rechts te fietsen of te wisselen tussen een zo compacte en een zo hoog mogelijke fietshouding. Laat je kind zelf experimenteren of het met het linker- of rechterbeen naar voren het prettigst fietst.

• De downhillpositie (de 'zeehond'): Ook de houding om heuvelafwaarts te fietsen kun je speels oefenen. Deze positie bereik je door het zwaartepunt van je lichaam zo ver mogelijk naar achteren te verleggen, met de armen gestrekt. Je kunt het zelf eerst voordoen en daarna je kind vragen hetzelfde te doen.  

Hoe sterker de afdeling, des te verder mag het achterwerk naar achteren. Door het lichaamsgewicht meer naar voren of juist naar achteren te verleggen, met het achterwerk helemaal tot achter het zadel, ontdekt je kind hoeveel speelruimte er is op de fiets.

• De slakkenrace: Een goed evenwichtsgevoel vormt voor mountainbikers een belangrijke basisvaardigheid. Je kunt met een groepje aspirerende mountainbikers een leuke oefening doen waarbij de opdracht is om een stukje fietsroute zo langzaam mogelijk af te leggen. Wie als laatste over de eindstreep komt, wint!  

Op een terrein dat lichtjes omlaag loopt, wordt deze oefening nóg pittiger, want nu moeten kinderen niet alleen hun evenwicht bewaren, maar ook nog goed remmen. Over remmen gesproken: bij een mountainbike remt je kind met maar één of twee vingers, zodat de rest van de hand kan worden gebruikt om de controle over het stuur te behouden.

• Voorwerpen oppakken: Een leuke, spannende oefening voor de behendigheid en coördinatie van je kind. De bedoeling is dat je kind al fietsend een voorwerp oppakt. Je kunt het beste laagdrempelig beginnen en het steeds iets uitdagender maken.
  
  Je kunt bijvoorbeeld een grote plastic fles op een omgedraaide emmer zetten. Je kind moet de fles dan oppakken en iets verderop weer neerzetten of in een tweede emmer laten vallen. Vervolgens kun je de fles niet op een emmer, maar op de grond zetten, en overstappen op telkens kleinere flessen of iets kleins als een tennisbal.
  
• Slalommen: Om het bochtenwerk over ruw terrein te oefenen, kun je met trainingshoedjes of stoepkrijt een slalomparcours aanleggen op een licht aflopend stuk terrein. Het doel is om het parcours in de grondhouding af te leggen, zonder over de hoedjes of het stoepkrijt heen te rijden. 

Belangrijk is wel dat je kind net als bij de grondhouding altijd de blik in de rijrichting houdt. Een bocht leid je namelijk in door met je hoofd de welving van de bocht te volgen.